Bier: Blik of Fles?

Blik & Fles: de feiten op een rij

Zoals bij veel mensen bekend moet bier 3 vijandige factoren boven zich dulden in de voedselketen, namelijk:

- Temperatuur
- Lichtinval
- Zuurstof

Temperatuur

Het eerste deel van het welbekende advies; ''Koel en donker bewaren''. Je ziet het vrijwel op elk etiket terug, en met een goede reden. Wanneer je bier niet op een constante en koele plek bewaart zal de kwaliteit van het bier achteruit gaan. Dit omdat bijvoorbeeld bepaalde hopzuren in het bier slecht reageren op warme temperaturen en hierdoor bepaalde smaakafwijkingen veroorzaken die de algemene waardering van het bier negatief zal beïnvloeden. Daarnaast, en zeker niet onbelangrijker, is de temperatuur van het bier belangrijk wanneer men het product tot zich neemt. Elke bierstijl heeft zo zijn eigen ''ideale'' serveertemperatuur. Een pilsje kan het beste zo koud mogelijk worden gedronken, waarbij de bierstijlen Quadrupel & Stout juist beter tot hun recht komen bij een wat hogere temperatuur omdat deze bieren bepaalde aroma's bevatten die bij lagere temperaturen maar beperkt loskomen. Een relatief simpele doch handige vuistregel is het alcoholpercentage van het bier aan te houden als serveertemperatuur. Dit biedt ietwat meer zekerheid bij twijfel, maar er is ook niets ongezonds aan lekker eigenwijs te zijn en je biertje gewoon te drinken zoals jij het lekker vindt! :)

Lichtinval

Aangekomen bij het tweede deel van het welbekende advies; ''Koel en donker bewaren''. Ooit afgevraagd waarom bier vaak in donkergekleurde flesjes zit? Deze houden simpelweg het meeste licht tegen. Een lichtgekleurd flesje mag terecht gewantrouwd worden. Benieuwd wat (te veel) daglicht doet met bier? Lees gauw verder ↓

Via mijn werk volg ik StiBon. Dit is een gecertificeerde opleiding die je door 3 niveaus heen loodst, waarna je na het behalen van niveau 3 jezelf mag etiketteren tot Internationaal Biersommelier. Tijdens deze opleiding krijg je veel interessante informatie en kennis, overgebracht door enthousiaste en gepassioneerde docenten. Naast deze kennis en het gezamenlijk blind proeven van bierstijlen krijg je zo nu en dan ook een leuke huiswerkopdracht mee. Een van deze opdrachten was het zelf ervaren van wat lichtinval met een bier doet. Voor deze opdracht moest eenieder van ons 2 flesjes van hetzelfde merk bier aanschaffen. Voor deze test was een licht bier, bijvoorbeeld een Pilsner, het meest geschikt. Zelf heb ik gekozen voor 2 flesjes Alfa Pils. Het eerste flesje moest op een normale manier bewaard worden, dus op een donkere en koele plek zonder al te veel schommelingen in temperatuur. Het tweede flesje mocht voor een aantal weken op de vensterbank plaatsnemen en zo veel mogelijk vitamine D meepakken. Na een aantal weken werd ook het tweede flesje op dezelfde plek koud gezet als de eerste om op een geschikte drinktemperatuur te komen.  

Hierna was het tijd om de 2 flesjes langs elkaar te proeven. Ik begon met het flesje wat op de normale manier bewaard was. De lichtbittere smaak in combinatie met het zachte mondgevoel zoals ik Alfa Pils ken deed me bijna vergeten dat ik met een smaaktest bezig was. Al gauw werd de bodem van het flesje bereikt en moest ik er toch aan geloven.
Bij het inschenken van het tweede flesje was de eerste verandering direct zichtbaar. Hoewel ik de flesjes op dezelfde forse manier inschonk om zo het eventuele verschil in schuimkraag goed aan te duiden, trok het schuim bij het inschenken van flesje nummer 2 al snel weg. Ook de geur bracht een onaangenaam en muffig karakter met zich mee. De smaak vond ik in een bepaald opzicht goed te vergelijken met de schuimkraag. Deze was namelijk ook erg vlak en trok heel snel weg, wat het bier een slappe en waterige smaak gaf. Kortom; Met een licht bier is niets mis, met licht in bier wel.

Zuurstof

Tot slot nog zuurstof, wat wellicht wel het minst gewenst is om je bier mee in contact te laten komen. Wanneer bier in contact komt met zuurstof, noemen we dit oxidatie. Tijdens het brouwproces wordt hier nauwkeurig op gelet, omdat bij ook maar bij 1 kort moment van onoplettendheid een fantastisch bier volledig verpest kan worden. Wanneer deze verandering plaatsvindt zal het bier een smaak en geur krijgen van nat papier/karton. Het is niet lastig voor te stellen dat dit voor het bier ongewenst is. Tegenwoordig is, met name bij de grote jongens, de brouwkunst dusdanig verfijnd dat dergelijke fouten nauwelijks meer voor komen.

Een andere manier om oxidatie tegen te gaan en wat uitsluitend mogelijk is bij bier in fles is hergisting. Dit zal iedereen vast wel ooit op een etiket hebben gelezen. Wat de brouwer doet is vlak voor het bottelen nog een beetje suiker en gist toevoegen aan het bier, waarna de gist de aanwezige suiker en het eventuele resterende zuurstof als het ware opeet. Tevens kan de hergisting op fles zorgen voor positieve smaakveranderingen in het bier.

De verschillen

Maar als ik dit allemaal lees beschermt een flesje het bier toch prima tegen deze factoren? Klopt. Een flesje is voor 99% luchtdicht en dat gecombineerd met het gebruik van donkergekleurd glas zorgt voor voldoende bescherming. Een blikje daarentegen is 100% beschermd tegen zuurstof en licht. Je hoort iedereen eensgezind spreken over de meerwaarde van een tapbier. Dit smaakt uiteraard het lekkerst. Een blik is als het ware een klein fust en behoudt de kwaliteit van het bier beter dan wanneer het in een flesje zit. 

Daarnaast heeft een blikverpakking nog meer voordelen. Bijvoorbeeld de (transport)kosten. Waar je in een normale krat bier 24 flesjes kwijt kan, passen in datzelfde kratje 2 traytjes blik. Ook is er op een blikje meer ruimte voor de brouwer om zijn creativiteit los te laten wat betreft de decoratie/artwork. 

En last but not least, een blikverpakking bereikt sneller de gewenste drinktemperatuur dan een fles. En daar wordt toch iedere bierliefhebber vrolijk van? :)

Nadelen?

Tja, het klinkt allemaal mooi, maar er heerst ook twijfel over de nadelen van blik. Wat klopt nu wel en niet? Zo zou een blikverpakking een metaalsmaak meegeven aan het bier. Voorheen was dit wel zo, omdat blik destijds ook alleen maar uit blik bestond. Met de moderne manier van blikproductie wordt er alleen aluminium gebruikt en dit heeft geen verdere invloed op de smaak van het bier. Een eventuele metaalsmaak kan simpelweg veroorzaakt worden door het feit dat het bier in contact is gekomen met ijzer tijdens het brouwproces. Ook het verschil in brouwwater kan een dergelijke smaak aan het bier geven. Om dit te testen kan je met je vinger een hap uit het bier nemen en op de muis van je hand leggen. Wanneer dit ruikt naar koper/muntgeld betekent het dat er metaal in het bier zit. 

Wat voor sommigen wel een eventueel nadeel is is het feit dat sommige bieren in blik iets minder koolzuur kunnen bevatten dan wanneer het in een fles zit. Dit komt simpelweg omdat een blik minder goed bestemd is voor de druk die koolzuur met zich meebrengt. Dit is tevens de reden dat blikbier niet geschikt is voor hergisting, omdat je hiermee als het ware een bommetje creëert.

Ondanks al zijn positieve kenmerken is het duidelijk dat blikbier nog flink moet opboksen tegen een leger aan vooroordelen. Blikbier wordt nog altijd geassocieerd met goedkoop, zwerversgilde, metaalsmaak en om nog maar te zwijgen over die overheerlijke lauwwarme laatste slok. Het staat wat minder sjiek dan een fles, daar zit zeker wat in. Echter is de vraag in hoeverre dit afweegt tegenover de bewezen voordelen. Wat in ieder geval vast staat, is dat de strijd tussen blik en fles nog lang niet gestreden is.